4 hamlelik mata birden fazla şekilde ulaşılabilir, ama temelde beyazlar 1. e2-e4 hamlesiyle açılış yapıp, fili f7 erine saldırabileceği c4 karesinde geliştirir, ardından da aynı kareye saldırabilmesi için veziri h5 (veya f3) karesinde konumlandırır. Siyah önlem almazsa, beyazlar 4.Vxf7# hamlesiyle şah mat eder.
Aptal matı satrançta olabilecek en kısa oyundur. Çok kolay ve kısa sürede yapılır. Şu hamlelerden sonra oluşur: 1. f3 e5….Aynı matı beyazın yapması üç hamle sürer:
Şahın kendi taşları tarafından sıkışmasını sağlayarak yapılan mat çeşididir.
Tembel Matı satrançta 2 hamle ile biten ve az rastgelen en kısa mat türüdür.
Çoban matı, satrançta bir mat çeşididir. Beyazın şu hamlelerinden sonra oluşur: 1.e4 2.Vh5 3.Fc4 4.Vxf7#. Vezir ve filin f7 karesine birleşik atağına siyahın önlem almaması sonucunda ortaya çıkar. Çoban matı denemesi iyi cevap verilmesi halinde kötüdür.
Mümkün olan en hızlı mat, ikinci hamlede şah mattır. İki hamlede(kaba tabirle aptal matı olarak da bilinen) şah mat oldukça saçmadır ve gerçekleşmesi için iki taraftan birinin çok kötü hamleler yapması gerekir. Bu mat için beyazın önce f erini bir veya iki kare ileri oynaması gerekir.
Bu mat için beyazın önce f erini bir veya iki kare ileri oynaması gerekir. Siyahlar daha sonra e erini ileri oynayıp vezirin yolunu açmalıdır. Daha sonra beyazlar g erini iki kare ileri oynayınca siyah vezirin h4'e oynamasıyla konuma ulaşırız: Şah mat!